Srisailam
Gelegen aan de helling van de oude heilige heuvel Srigiri, in het Nallamalai-gebergte in Andhra Pradesh, ligt de exotische tempel van Srisailam. Het tempelcomplex, waarvan de bestaande gebouwen dateren uit de 2e eeuw na Christus, is een van de twaalf Jyotir Linga Shiva-heiligdommen en een van de achttien heiligste godinnenheiligdommen, oftewel Shakti Pitha's. Deze unieke combinatie van heiligdommen voor belangrijke goden en godinnen op dezelfde locatie maakt Srisailam tot een van de heiligste plaatsen van India. Shiva wordt hier aanbeden in zijn gedaante van Heer Mallikarjuna, en Shakti, zijn gemalin, als Sri Bharamaramba Devi. De afbeeldingen van deze godheden, beide extreem oud, bevinden zich in een recenter tempelcomplex, gebouwd door de Vijayanagar-koning Harihara Raya rond 1404 na Christus. De tempel, in de volksmond Sriparvata genoemd, is omgeven door een grote, fortachtige muur van 20 meter hoog, 6 meter breed en 2120 meter in omtrek. De muur, gebouwd in 1520 n.Chr., bestaat uit 3200 stenen, elk met een gewicht van meer dan een ton, en is versierd met fraai reliëfsnijwerk met taferelen uit de hindoeïstische mythologie.
Godinnenverering vond in India al plaats sinds de vroegste oudheid en dateert duidelijk van vóór de Harappan-beschaving in de Indusvallei (3000 v.Chr.). De verering van de godin in haar vele gedaantes vindt overal op het subcontinent plaats en op veel plaatsen is ze populairder dan de goden Shiva of Vishnu. Alle hindoegodinnen worden beschouwd als manifestaties van de veelzijdige persoonlijkheid van de ene grote Moedergodin van de schepping. Volgens bepaalde hindoemythen is de godin de gecombineerde energie van alle goden, die haar schiepen en vervolgens van wapens voorzagen om een demon te vernietigen wiens macht groter was dan die van hen. Verschillende tempels herbergen verschillende afbeeldingen van de godin, van haar vredige aspecten Parvati, Lakshmi en Saraswati tot haar angstaanjagende aspecten Durga, Chamunda en Kali; ze is zowel de zachtaardige schenker van leven als de verschrikkelijke meesteres van de dood.
De godin, die wordt aanbeden door bepaalde sekten van het hindoeïsme, bekend als tantrische godinnen, moedigt meditatie aan op yantra's (visuele mantra's die worden beschouwd als magische diagrammen), erotische seksuele praktijken en het ritueel slachten van dieren. Voor haar heiligdommen op veel Shakti Pitha-plaatsen staan grote, tweepuntige vorken om de koppen van geofferde dieren vast te zetten. In de actieve Shakti Pitha-heiligdommen wordt dagelijks minstens één geit geofferd en op belangrijke feestdagen worden honderden geiten en vele buffels geslacht. Pelgrims die langs de offerplaats komen, dopen een vinger in het bloed en raken daarmee hun lippen en voorhoofd aan. De achterliggende gedachte hier is niet dat de godin wreed is, maar dat ze wordt beschouwd als de beschermvrouwe tegen alle kwaad, ziekte, gevaar en dood. Ze zou de demonen en tovenaars van het ongeluk moeten verjagen. In haar verschrikkelijke aspecten confronteert ze pelgrims ook met de vergankelijkheid van leven en dood, en moedigt ze hen zo aan om eeuwige wijsheid en verlichting te zoeken.
De belangrijkste heilige plaatsen van de godin in India staan bekend als Shakti Pithas. In verschillende teksten worden er 4, 18, 51 of 108 vermeld. Elk van deze plaatsen wordt geassocieerd met een specifiek deel van Shakti's lichaam. Een fascinerende legende geeft inzicht in de wonderbaarlijke helende krachten van de Shakti Pithas.
Shakti was de dochter van koning Daksa en koningin Prasuti. Ze was tevens de vrouw van Shiva, die koning Daksa niet mocht omdat hij een ruwe asceet was en tegen zijn wil met Shakti trouwde. Koning Daksa hield ooit een grote ceremonie, een yagna genaamd, waarvoor hij noch zijn dochter, noch schoonzoon Shiva uitnodigde. Shakti was beledigd door deze belediging en woonde de ceremonie ongevraagd bij. Beledigd door Daksa, maakte ze een einde aan haar leven door zichzelf in het ceremoniële vuur te verbranden. Toen Shiva dit nieuws hoorde, haastte hij zich naar het huis van Daksa, die hij onthoofdde, en begon vervolgens de ceremonie te verstoren en het lichaam van zijn vrouw op te eisen.
Omdat het belemmeren van de yagna-ceremonie verwoesting en ernstige nadelige gevolgen voor de natuur zou veroorzaken, deden de goden Brahma en Vishnu een beroep op de diepbedroefde Shiva en verzochten hem de ceremonie te laten voltooien. Shiva gaf gehoor aan zijn verzoek en bevestigde ook de kop van de ram die bij de ceremonie was gebruikt op het onthoofde lichaam van Daksha. Weer tot leven gekomen, verontschuldigde Daksha zich bij Shiva en smeekte om genade van de Parabrahman (de Allerhoogste Almachtige die vormloos is), die hem vertelde dat Shiva in feite een manifestatie van Parabrahman was. Daksha werd toen een groot aanhanger van Shiva.
Nog steeds ontroostbaar over het verlies van zijn geliefde vrouw, legde Shiva haar lichaam op zijn schouder en begon de Tandava, een waanzinnige dans door het universum. Om Shiva in bedwang te houden en het universum te beschermen tegen vernietiging, gooide Vishnu zijn discus (of schoot hij pijlen af, volgens sommige bronnen) om Shakti's lichaam ledemaat voor ledemaat in stukken te snijden (andere bronnen zeggen dat hij Sati's lichaam door middel van yoga binnendrong en het lijk in meerdere stukken sneed). Toen Shiva van het lichaam werd beroofd, stopte hij zijn waanzinnige dans. De lichaamsdelen van Shakti (of haar sieraden) vielen van Shiva's schouders op de aarde, en de plaatsen waar ze terechtkwamen, werden de locaties van de heilige Shakti Pitha-heiligdommen. Al talloze eeuwen worden deze plaatsen bezocht door vrouwen met kwalen aan bepaalde delen van hun lichaam - van elke tempel die een bepaald lichaamsdeel van Shakti bewaart, wordt geloofd dat deze het wonderbaarlijke vermogen heeft om datzelfde lichaamsdeel van een vrouw te genezen. In alle Shakti Pitha-tempels wordt de godin Shakti vergezeld door haar echtgenote, Heer Bhairava, een manifestatie van Heer Shiva.
De geografische ligging van de Shakti Pitha-tempels is opmerkelijk. Er is een aanzienlijk hogere concentratie van deze tempels in Oost-India, met name in het noordoosten. Ongeveer veertig procent van de tempels bevindt zich in deze regio, die misschien wel het hart van de godinnencultus in India genoemd kan worden. De geschiedenis van de bevolking van India suggereert dat de oorspronkelijke bevolking en hun godinnencultus verder naar het oosten trokken na de Arische invasie in het noordwesten vanaf 1500 v.Chr., hetzij met geweld verdreven, hetzij vrijwillig migrerend op zoek naar veiliger oorden. Ook opmerkelijk is dat de meeste Shakti Pitha-tempels nauw verbonden zijn met natuurlijke objecten; de meeste heiligdommen bevinden zich op heuvels, bergtoppen of andere hooggelegen plaatsen.
Sommige geleerden hebben opgemerkt dat de 51 Shakti Pitha-tempels mogelijk verband houden met de 51 letters in het Sanskrietalfabet. Een andere reeks van 108 heiligdommen van de godin wordt in de teksten genoemd en deze hebben een aanzienlijke symbolische betekenis in de Vedische astronomische en astrologische systemen. Het getal 108 is het product van 12 maanden en 9 dierenriemen, het product van 36 verschillende godheden en 3 mythische rijken, en het product van 27 maanhuizen en 4 windrichtingen.
De namen en locaties van de Shakti Pitha's zijn hierop te vinden Wikipedia en Tempel Purohit pagina's. Lezers die meer willen weten over deze plaatsen kunnen boeken raadplegen van Bagchi, Housden, Morinis, Sastri en Sircar, die in de bibliografie. Routebeschrijving naar de heiligdommen is te vinden in de gids met de titel India: een praktische gids, door John Howley.
Lijst en locaties van Shakti Pitha-sites:
Voor meer informatie:
Martin Gray is een cultureel antropoloog, schrijver en fotograaf, gespecialiseerd in de studie van bedevaartstradities en heilige plaatsen over de hele wereld. Gedurende een periode van 40 jaar heeft hij meer dan 2000 bedevaartsoorden in 160 landen bezocht. De World Pilgrimage Guide op sacralsites.com is de meest uitgebreide bron van informatie over dit onderwerp.